پیوند احادیث و هنرخوشنویسی
تأثیر حدیث بر هنر و ادبیات :به گفته کاظم مدیر شانه‌چی(حدیث پژوه شیعه)، حدیث بر ادبیات فارسی تأثیر گذاشته و آن را غنی‌تر کرده و گسترش داده است. کمتر شاعر فارسی‌زبانی یافت می‌شود که در اشعارش، حدیث به کار نبرده باشد. نکته‌های ادبی که در آن‌ها به حدیثی اشاره شده، جزو بهترین آثار در ادبیات فارسی است و اهمیت آموزشی و اخلاقی بسیار دارد.آمیختگی حدیث در آثار شاعرانی چون ناصرخسرو، سنایی، عطار نیشابوری، خاقانی، نظامی، مولوی و سعدی چنان است که بدون آشنایی با حدیث فهم اشعارشان ممکن نیست.
برای مثال، سنایی در شعر زیر به دو حدیث اَنَا مدینة العلم و ثَقَلَین اشاره کرده است:
چون همی دانی که شهر علم را حیدر دَرَست
خوب نبود جز که حیدر میر و مهتر داشتن…
جز کتاب‌الله و عترت ز احمد مرسل نماند
یادگاری کان توان تا روز محشر داشتن
مولوی نیز این‌گونه از حدیث «مَن کُنتُ مَولاهُ فهذا علیٌ مَولاه»، در شعرش یاد کرده است:
زین سبب پیغامبر با اجتهاد
نام خود وانِ علی مولا نهاد
گفت هر کو را منم مولا و دوست
ابن‌عمّ مَن علی مولای اوست
سعدی نیز با اشاره به حدیث لا فَتیٰ اِلّا علی (جوانمردی جز علی نیست) سروده است:
کس را چه زور و زَهره که وصف علی کند
جبّار در مناقب او گفته هَلْ اَتیٰ
زورآزمای قلعه خیبر که بند او
در یکدگر شکست به بازوی لافَتیٰ
خوشنویسان همیشه پیرو ثبت آثار با معنی و پر محتوا بوده‌اند، از این رو در بین آثار خوشنویسی آثار زیادی از احادیث معصومین و آثار ادبی از شعرای بزرگ را خواهیم دید که با خطوط مختلف خلق شده‌اند.
آثار هنری نقاشی و خوشنویسی در احادیث
از احادیث در آثار هنری هم استفاده شده است. برای مثال حسن روح‌الامین در سال ۱۳۹۶ش تابلویی را با محتوای حدیث لا فَتیٰ اِلّا علی طراحی کرد.
همچنین جرج جُرْداق می‌گوید: «من در خانواده‌ای مسیحی بزرگ شده‌ام. پدرم سنگ‌تراش بود. سنگی را به سردر خانه‌مان آویخته بود که روی آن سنگ این جمله حک شده بود: «لا فَتیٰ اَلّا علی لا سَیفَ اِلّا ذوالفَقار».
غلام‌حسین امیرخانی، خوشنویس هم حدیث اَنَا مدینةُ العلم را به خط نستعلیق، کتابت کرده است.
حدیث سخنی است که از گفتار یا رفتار یا تقریر پیامبر اکرم(ص) و دیگر معصومان(ع) حکایت می‌کند. حدیث، بعد از قرآن، دومین منبع برای شناخت آموزه‌های دینی است و نقشی مهم در فهم مسلمانان از دین و شکل‌گیری علوم اسلامی، همچون فقه، اصول، کلام و تفسیر داشته است.
در آغاز، فرایند ضبط و انتقال احادیثْ شفاهی بود. سپس به‌صورت مکتوب درآمد. کتابت حدیث را مهم‌ترین عامل در حفظ و انتقال احادیث معصومان می‌دانند. نوشتن حدیث، در دوره‌ای، به‌علت وضع سیاست منع‌حدیث توسط دو خلیفه اول، ممنوع بوده است؛ اما صد سال بعد، به
دستور عمر بن عبدالعزیز، هشتمین خلیفه اموی، رسماً این قانون برداشته شد و کتابت حدیث رواج یافت.
حدیث نگاری و ثبت احادیث با خط خوش همیشه مورد توجه ویژه خوشنویسان در طول تاریخ بوده و هست.
اهمیت و جایگاه حدیث نزد خوشنویسان
حدیث به سخنی گفته می‌شود که گفتار، رفتار یا تقریر معصوم را حکایت می‌کند؛ مانند روایت‌هایی که از پیامبر(ص) و همچنین به‌اعتقاد شیعیان، امامان است. برپایه نوشته‌های عالمان مسلمان، به حدیثْ «خبر»، «روایت» و «اَثَر» هم گفته می‌شود. ثبت این احادیث نزد هنرمندان و خوشنویسان از جایگاه و اهمیت ویژه برخوردار بوده است.این احادیث بیشتر با اقلام سته در قالب تابلو یا سر درب مساجد و امام زاده ها و مساجد مورد توجه قرار می گرفته است.
قرآن و احادیث بزرگترین یاور و استوارترین پناهگاه برای همه‌ی نویسندگان و شاعران وهنرمندان خوشنویس اسلامی بوده است حتی کسانی هم که اندیشه ای ناهمسو با اسلام داشته‌اند به این ریسمان خدایی چنگ زده‌اند و در پس این دژ استوار، پناه گرفته اند، اگر چه اینان از این تمسک طرفی
برنبسته بلکه در تیرگی ها فرو رفته اند که:«من یهدالله فهو المهتدی و من یضلل فأولئک هم الخاسرون»قرآن برای اهل هنر و خطاطان نیز هم زبان دل است و هم ترجمان اعتقاد و پشتیبان آن تقدیسی را متداعی می کند که هم آرام بخش است و هم شکوهمند، شکوهی معنوی که همه را به سکوت وا- می دارد، «اذا قرﺉ القرآن فاستمعوا له و انصتوا» (آیه ی۲۰۴ / اعراف) و آرامشی که نتیجه هدایت و ایمان است، «هدی للناس و بنیات من الهدی و الفرقان» (آیه ی ۱۸۵/بقره ) به علاوه مضامین قرآنی بخش عمده ای از عاطفه ی جمعی همه ی مسلمانان را به خود اختصاص داده است.
دیدگاهتان را بنویسید